Virginia Morell
Liem Nguyen lược dịch theo Science
News
(Đăng lại xin trích dẫn nguồn: http://drliemnguyen.blogspot.com/2015/04/hormone-tinh-yeu-giup-con-gai-biet-lam.html)
Giống như nhiều động vật có vú bao gồm cả con người, chuột sơ
sinh khóc để thu hút sự chú ý của mẹ. Nhưng không phải tự nhiên mà chuột mẹ cảm
nhận được tiếng khóc của con mình mà nó phải học. Một nhóm nghiên cứu vừa tìm
ra là hormone oxytocin, nội tiết tố tạo ra sự tin cậy và tình mẫu tử, nắm vai
trò then chốt trong việc nhận biết này. Chỉ khi oxytocin đã tác động lên não của
chuột cái, nó mới có phản ứng quan tâm và thể hiện tình mẫu tử với đứa con đang
khóc.
 |
| Hoá học & tình mẫu tử. |
"Đây là một nghiên cứu thú vị có thể giúp chúng ta hiểu
hơn về một số bệnh, chẳng hạn như bệnh tự kỷ (autism)," Larry Young, một
nhà thần kinh học tại Đại học Emory ở Atlanta, nhận xét như vậy.
Để hiểu được vai trò của oxytocin trong não chuột mẹ, các
nhà khoa học tại trường Y thuộc Đại Học New York trước tiên tìm hiểu cách mà
chuột cái phản ứng với tiếng khóc của chuột con. Chuột con thường phát ra các
âm thanh siêu âm khi chúng bị lạc mẹ, ví dụ như khi chuột mẹ di chuyển con đến tổ
mới (Chuột mẹ rất hay thay đổi vị trí tổ để tránh kẻ thù). Các nhà khoa học nhận
thấy là những con chuột mẹ sẽ chạy ngay đến với đứa con bị lạc khi nghe thấy tiếng
khóc, nhặt nó lên và mang về tổ. Chuột mẹ phản ứng ngay cả với tiếng khóc của chuột
con khác, không phải con của nó, hoặc thậm chí với âm thanh ghi âm chuột con
khóc. Điều thú vị là những con chuột cái chưa sanh con thì hầu như không quan
tâm, chúng hoàn toàn thờ ơ với tiếng kêu khóc của chuột con. Tuy nhiên, nếu những
“trinh nữ” này được nuôi chung với chuột mẹ và chuột con, hoặc khi chúng được
tiêm oxytocin, chúng sẽ biết cách phản ứng và mang chuột con bị lạc về tổ.
Quan sát này đã khiến Robert Froemke, trưởng nhóm nghiên cứu,
nghĩ rằng oxytocin giúp "biến não trạng một trinh nữ thành não trạng một
bà mẹ." Nhưng bằng cách nào? Các nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng ký ức của
chuột mẹ về tiếng khóc của con “được lưu giữ trong phần vỏ não thính giác, kiểm
soát quá trình xử lý âm thanh. Vỏ não thính giác có hai phần, một bên phải và một
bên trái. Trong cả hai bên vỏ não, nhóm nghiên cứu tìm thấy các thụ thể tiếp nhận
oxytocin và các tế bào thần kinh sản xuất oxytocin. Tuy nhiên, số lượng thụ thể
oxytocin bên vỏ não trái nhiều hơn nhiều, cho thấy rằng phần này của bộ não được
chuyên hoá để tiếp nhận các tín hiệu xã hội. "Nó rất giống với việc xử lý
ngôn ngữ bằng các phần khác nhau của bộ não" Froemke nói. Với hầu hết chúng
ta, các cấu trúc trong bán cầu não trái kiểm soát ngôn ngữ.
Nhóm nghiên cứu sau đó đã chứng minh tầm quan trọng của vỏ
não trái. Họ dùng một loại thuốc ức chế bán cầu não trái. Kết quả là chuột mẹ
không còn nhận ra và làm lơ tiếng khóc của con mình.
Ngược lại, khi các nhà nghiên cứu tiêm oxytocin vào vỏ não
trái của chuột cái trinh nữ, các nàng tự nhiên biết phản ứng với tiếng khóc trẻ
sơ sinh và biết chạy đi tìm chuột con. Với một vài chuột cái được tiêm oxytocin,
phản ứng "gần như là ngay lập tức" Froemke nói. Đang thờ ơ tự tại,
chúng bỗng biến ngay thành những bà mẹ chuyên cần đầy tình mẫu tử.
Từ công trình này, vừa được xuất bản trên Nature,
các nhà nghiên cứu nghĩ rằng oxytocin giúp những con chuột mẹ nhận biết, ghi nhớ,
và phản ứng với tiếng kêu cứu của chuột con. "Nó làm cho con cái chú ý đến
những tín hiệu xã hội và thay đổi hành vi" Young nhận xét.
“Khám khá về vai trò mới này của oxytocin là một bước đột
phá”, Robert Liu, một nhà thần kinh học tại Đại học Emory nhận xét. "Trước
đây chúng ta không hề nghĩ về vai trò của oxytocin trong não. Giờ thì ai cũng nói
về nó". Rất có khả năng là oxytocin cũng liên quan đến việc xử lý tín hiệu
khứu giác và thị giác của não bộ. Và nếu đúng như vậy, chất nội tiết tố được biết
đến như “hormone tình yêu”
có thể trong tương lai sẽ giúp chúng ta điều trị tốt hơn các chứng bệnh về thần
kinh như bệnh tự kỷ và trầm cảm sau khi sanh.